गाणगापूर दत्तात्रेय | Gangapur datta mandir
Gangapur Datta mandir हे ठिकाण अतिशय महत्वाचे “दर्शनीय क्षेत्र” आहे. या मंदिरात पूजल्या जाणाऱ्या श्री नृसिंह सरस्वती स्वामींच्या पादुका तपकिरी-लाल रंगाच्या आहेत. ते दगडाचे किंवा लाकडाचे आहेत हे माहीत नाही. स्पर्श केल्यावर ते मानवी शरीराच्या अंगासारखे मऊ वाटतात. श्रीशैलमजवळ कर्दली वन येथे जाण्यापूर्वी त्यांना श्री नृसिंह यांनी स्वतः येथे सोडले होते. कर्दळी वन हे ठिकाण श्री नृसिंहाने त्यांचे पार्थिव शरीर सोडले आणि परब्रह्मात विलीन झाले.
हे ठिकाण अतिशय महत्वाचे “दर्शनीय क्षेत्र” आहे. गणगापूर दत्तात्रेय हे एक अतिशय पवित्र स्थान आहे आणि संस्कृती, परंपरा यांनी समृद्ध आहे ज्याचे जगभरातील अनेक लोक गुरुस्थान म्हणून पालन करतात. गुरू दत्तात्रेयांची उपासना करण्यामागील कारण म्हणजे, जर तुम्हाला विष्णू परंपरा पाळायची असेल तर तुम्ही विष्णू मंदिरात जाल, जर तुम्हाला शंकराचे अनुसरण करायचे असेल तर तुम्ही शिव मंदिरांचे अनुसरण कराल, परंतु जर तुम्ही गुरु दत्तात्रेयांचे अनुसरण कराल तर तुम्ही सर्वांचे पालन कराल – ब्रह्मा, विष्णू. आणि गुरु चरित्रानुसार महेश्वर.
स्थान: सोलापूर- गुलबर्गा स्टेशनमध्ये गाणगापुर रोड रेल्वे स्टेशन. तेथून २० कि. मी. आहे. भीमा -अमरजा संगमकाठी.
सत्पुरूष: श्री नृसिंह सरस्वती.
विशेष: जागृत स्थान, अनेक भक्तांचे व्याधी निरसन, बाधा निरसन, प्रत्यक्ष दत्त दर्शन, श्रीगुरुंची अनुष्ठान व लीला भूमी.
पादुका: निर्गुण पादुका
Gangapur Datta Mandir स्थान
हे कर्नाटकातील गुलबर्गा जिल्ह्यातील अफझलपूर तालुक्यात भीमा नदीच्या काठावर आहे. येथे स्थित निर्गुण मठ (दत्त मंदिर) श्री नरसिंह सरस्वती स्वामींच्या निर्गुण पादुकांनी सुशोभित आहे. भीमा आणि अमरजा नद्यांचे पाणी, विशेषत: त्यांच्या संगमाच्या ठिकाणी, अत्यंत पवित्र मानले जाते.
धार्मिक महत्त्व
श्री क्षेत्र गणगुरा दत्तात्रेयाच्या मंदिरात श्री नृसिंहाच्या चरण पादुका आहेत. भाविक मनःशांती शोधण्यासाठी आणि त्यांच्या विविध आजारांवर उपचार शोधण्यासाठी येथे प्रवास करतात. भक्तांचा विश्वास असाधारणपणे दृढ आहे आणि या पवित्र क्षेत्राला भेट देऊन आणि गुरूंना प्रार्थना केल्यावर मानसिक आजार आणि जवळजवळ प्राणघातक आजारांनी ग्रस्त लोक कसे आनंदी आणि मनाने परतले याबद्दल अनेक दंतकथा आहेत.
श्री गुरुचरित्र या ग्रंथानुसार, त्यांनी वचन दिले की ते गाणगापुरात कायमचे राहतील. सकाळी भीमा आणि अमरजा नदीच्या संगमावर ते स्नान करायचे. दुपारच्या वेळी, तो भिक्षा (अन्नदान) मागण्यासाठी गावातून जात असे आणि मंदिरात निर्गुण पादुका स्वरूपात पूजा अर्पण स्वीकारत असे.
मंदिराच्या वेळा
पहाटे ३:०० ते रात्री ९:००
विधी आणि पूजा
- 02.30 AM ते 03:00 AM काकड आरती
- सकाळी 03:00 ते 05:00 विविध पूजा आणि लघु रुद्राभिषेक
- *सकाळी 05:00 ते 06:00 AM महापूजा आणि पादुका पूजन
- सकाळी 06:00 ते 06:30 AM गुरु आरती (पादुका आरती)
- *सकाळी 06:30 ते 07:00 पंचामृत वाटप
- 07:00 AM ते 11:30 AM रुद्राभिषेकम् – लघु रुद्र अभिषेकम्
- सकाळी 11:30 ते दुपारी 12:30 महा मंगला आरती, महा नैवेद्यम्
- दुपारी 12:30 ते 02:00 भक्तांची पूजा
- दुपारी 02:00 ते 02:30 पादुका पूजन आणि चिंतामणी गणपती पूजन
- संध्याकाळी 07:30 ते 08:15 महा मंगल आरती
- 08:15 PM ते 08:45 PM पालखी सेवा
- 09:00 PM ते 09:30 PM शेजारती आणि मंदिर बंद
(टीप: सण आणि सुट्टीच्या दिवशी वेळेत थोडा बदल होऊ शकतो)
इतिहास
कर्नाटकातील गणगुरा येथील श्री क्षेत्र हे धर्माभिमानी हिंदू आणि जे शांती आणि आत्मज्ञान बोलतात त्यांचे अभयारण्य आहे. सार्वभौम गुरु अवतार दत्तात्रेय या भागात एक सामान्य भिक्षा साधक म्हणून फिरत असत आणि ज्याला तो योग्य वाटेल त्याला आशीर्वाद देत. दत्तात्रेयाला तीन मुखे आहेत असे म्हटले जाते कारण ते तिन्ही स्वामींचे योगफल होते. तो एके दिवशी जंगलात गायब झाला आणि अनेक वर्षांनंतर त्याने श्री नृसिंह स्वामींच्या रूपात पुनर्जन्म घेतला असे मानले जाते. गणगुरा परिसरात अनेक लहान मंदिरे आहेत, त्यापैकी मुख्य म्हणजे संगमेश्वर मंदिर आणि कल्लेश्वर मंदिर.
कसे पोहोचायचे
गुलबर्गा, कर्नाटकपासून गाणगापूर ४० किमी अंतरावर आहे. हे सर्व प्रमुख शहरांशी रस्ते आणि रेल्वेने चांगले जोडलेले आहे.
आगगाडीने
गणगापुर येथील रेल्वे स्थानकाला गंगापूर रोड असे म्हणतात. ‘रेल्वे स्टेशन गणागापूर रोड’ ते गंगापूर शहर, जिथे विश्वरूपा दत्त क्षेत्रम वसले आहे, असा रस्ता रस्त्याने सुमारे 20 मिनिटांचा प्रवास आहे. गणगापूर दत्त मंदिर कर्नाटकातील ‘गणागापूर रोड’ (मध्य रेल्वेवरील रेल्वे स्थानकाचे नाव) पासून २१ किमी अंतरावर आहे.
बसने
गाणगापूर सर्व प्रमुख शहरांशी रस्त्याने जोडलेले आहे.
गणगापूरला जाण्यासाठी तुम्हाला गुलबर्गा, कर्नाटक गाठावे लागेल. गुलबर्गा येथून ↔ गणगापूर, कर्नाटक राज्य बसेस परिवहन सेवा पुरवत आहेत. TO आणि FRO दोन्ही प्रवासासाठी KSRTC, APSRTC बसेस दर अर्ध्या तासाने हैदराबाद, बंगलोर आणि इतर प्रमुख शहरांसाठी उपलब्ध आहेत.
कुठे राहायचे
श्री क्षेत्र गणगापुरा येथे आता तुमच्या आरामदायी आणि बजेटला अनुरूप राहण्यासाठी विविध प्रकारच्या निवास सुविधा उपलब्ध आहेत. दत्तात्रेय मंदिराजवळील (फक्त मूलभूत सुविधांसह) धर्मशाळा (फक्त मुलभूत सुविधांसह) किंवा A/c किंवा नॉन A/c डिलक्स रूम्स, एक्झिक्युटिव्ह रूम्स किंवा अगदी सुट रूम्ससह उत्तम लॉजसह कोणीही धर्मशाळा (चत्रम) निवडू शकतो. सिंगल बेड, डबल बेड आणि कौटुंबिक खोल्या सॉफ्ट बेड, टेलिव्हिजन, हॉट वॉटर, इंडियन आणि वेस्टर्न टॉयलेट इत्यादी सर्व सुविधांसह लॉजिंग सुविधा उपलब्ध आहेत आणि कार पार्किंगसाठी पुरेशी जागा देखील आहे. संगम रोडवरील अनेक आश्रमांमध्ये मुलभूत सुविधांसह निवास व्यवस्था देखील उपलब्ध आहे.
गणगापुर दत्त मंदिर: धार्मिकता आणि सामुदायिक सांस्कृतिक केंद्र
1. परिचय: गणगापुर दत्त मंदिर हा महाराष्ट्रातील एक अत्यंत महत्वाचा धार्मिक स्थल आहे. ह्या मंदिराच्या स्थानावर धार्मिक संस्कृतीच्या सांगतांसोबत एकत्रित झालेले आहेत. मंदिराच्या संरचना आणि भव्यतेचे परिपूर्ण स्वरुप त्याच्या प्रतिष्ठितीत अवलंबून आहे.
2. इतिहास: गणगापुर दत्त मंदिराची स्थापना वेळीची ओळख असल्याने त्याची प्राचीनता आणि महत्वाची नोंद आहे. ह्या मंदिराचे इतिहास धर्मीय आणि सामाजिक सुधारणांच्या प्रक्रियेत सामील आहे.
3. स्थल:
- गणगापुर दत्त मंदिर गणगापुर या गावात स्थित आहे.
- मंदिराच्या स्थळाची सौंदर्ये आणि ध्यानात येणारे वातावरण मंदिराच्या आध्यात्मिक वातावरणासाठी विशेष आहे.
4. विशेषता:
- मंदिरातील विशेष धार्मिक कार्यक्रम आणि उत्सव भक्तांना आकर्षित करतात.
- मंदिरात उपलब्ध धार्मिक सेवा आणि शिक्षण भक्तांना आध्यात्मिक विकासात मदत करतात.
5. परंपरा आणि महत्व:
- मंदिराच्या परंपरेत विचारल्यास, ते गह्वर सामाजिक आणि धार्मिक इतिहासातील एक महत्वपूर्ण स्थान आहे.
- इथे होणाऱ्या उत्सवांनी लोकांना धार्मिक आणि सामाजिक सामर्थ्याचे अनुभव मिळते.
6. आध्यात्मिकता:
- मंदिरातील आध्यात्मिक संगणकांची भूमिका लोकांना आध्यात्मिक निरीक्षण करण्यास मदत करते.
- धार्मिक संस्कृतीच्या संरक्षणातून, गणगापुर दत्त मंदिर आध्यात्मिकतेचा एक महत्वपूर्ण स्थान आहे.
7. समुदाय आणि सेवा:
- मंदिरात समुदायातील सहभागिता सामाजिक एवढी महत्त्वाची आहे.
- मंदिरातील सेवा कार्यक्रम आणि धार्मिक अभियान धर्मीय सामर्थ्य वाढविण्यास मदत करतात.
8. आगामी आयोजन:
- आगामी कार्यक्रमांचे विचार आणि त्यांची माहिती समुदायासाठी प्रस्तुत करणे.
श्री क्षेत्र गाणगापूर येथील अष्टतीर्थी स्नानाचे फळ Gangapur Datta Mandir
- “शतकुल आणि नृसिंह तीर्थ” (१-२) या तीर्थात स्नान केल्याने भूतकाळातील मृत्यू आणि भविष्यातील मृत्यू मिटवून अनंतकाळचे जीवन मिळते. या मंदिरात स्नान केल्याने प्रयाग येथील त्रिवेणी संगम नद्यांमध्ये स्नान केल्याचे फळ मिळते.
- “भागीरथी” (3) तीर्थात स्नान केल्याने सर्व दारिद्र्य नष्ट करून काशी प्रदेशातील गंगा स्नानाचे पुण्य प्राप्त होते.
- “पाप विनाशी” (4) ‘तीर्थस्नान मात्रें पाप राशी जीत तृणा अग्नि लागे’ म्हणून येथे स्नान केल्याने मागील जन्मांची सर्व पापे जळून राख होतात. स्वयं महाराजांची बहीण “रत्नाई” हिचा पांढरा कुष्ठरोग या देवस्थानात स्नान केल्यावर नाहीसा झाला.
- “कोटी तीर्थ” (5) या मंदिरात स्नान केल्याने आत्मशुद्धी आणि मोक्ष प्राप्त होतो आणि जंबू द्विपातील सर्व पवित्र तीर्थांना या तीर्थाचे वैभव आहे. येथे स्नान केल्याने अनंत पुण्य प्राप्त होते आणि येथे यथाशक्ती दान केल्याने कोटी पुण्य प्राप्त होते.
- “रुद्र पद” (6) हे “गया” सारखेच तीर्थ आहे. गया परिसरात सर्व आचरण केल्याने आणि येथे रुद्रपदाची पूजा केल्याने करोडो जन्मांचे दोष दूर होतात आणि मोक्ष प्राप्त होतो.
- “चक्र तीर्थ” (7) हे धारावती तीर्थ सारखेच तीर्थ आहे. येथे स्नान करून करुण येथील केशव मंदिरात पूजा केल्यास दारवतीचे चौपट पुण्य प्राप्त होते आणि अज्ञानींना ज्ञान प्राप्त होते.
- “मन्मथ तीर्थ” (8) येथे स्नान करून कल्लेश्वराची पूजा केल्याने वंशवृद्धी होईल आणि अष्टैश्वर्याची प्राप्ती होईल.भीमातीसारखी गंगा भुवन. या त्रिभुवनाला पुण्यभूमी म्हणतात.
श्रीगुरु चरित्रातील चाळीसाव्या अध्यायात औदुंबराचा उदाहरण:
श्रीगुरु चरित्रातील चाळीसाव्या अध्यायात औदुंबराचा एक अत्यंत सर्वोत्कृष्ट उदाहरण दिसतो. या अध्यायात श्रीनहरी नावाच्या ब्राह्मण श्रीगुरूंच्या आज्ञेने सुक्या लाकडाला पाणी घालत असे आणि त्याच्या कृपेने औदुंबराचे झाड पालवी झाले.
उदाहरण:
- श्रीनहरी नावाच्या ब्राह्मणाची सोडलेली श्रीगुरूंच्या आज्ञेने सुक्या लाकडाला पाणी घालणे.
- श्रीगुरूंच्या कृपेने औदुंबराचे झाड पालवी झाले.
श्री नृसिंह सरस्वती आणि ‘विश्रांती ची कट्टा’: श्री नृसिंह सरस्वतींचा आज्ञेने वाळलेल्या औदुंबराचा उदाहरण आपल्याला ‘विश्रांती ची कट्टा’ सर्वश्रुत आहे. त्याच्याने आपल्या कृपेने खालील प्रदेशात बहरलेल्या शेतकऱ्याची शेती या विसाव्याजवळ आणि त्याच्या आत्मविश्वासात विश्वास ठेवून परिणामी फळ घेतले.
संक्षिप्त: गुरुचरित्राच्या चाळीसाव्या अध्यायात औदुंबराचा उदाहरण एक सर्वोत्कृष्ट प्रेरणादायक उदाहरण आहे. या अध्यायात आपल्याला श्री नृसिंह सरस्वतींच्या कृपेच्या अद्वितीयतेची अनुभव व श्रद्धेची वातावरणात प्रवेश करण्यास सहायक होते.
हे पण वाचा: