श्री गणपती अथर्वशीर्ष: आध्यात्मिक शांतीचा मंत्र
Ganpati Atharvashirsha Pdf भगवान गणेश हे हिंदू धर्मातील सर्वाधिक पूजनीय देवांपैकी एक आहेत. त्यांची पूजा अर्चा केल्याने सर्व प्रकारच्या अडचणी आणि विघ्नांचा नाश होतो असे मानले जाते. श्री गणपती अथर्वशीर्ष हे गणेश उपासनेतील एक अत्यंत प्रभावी आणि लोकप्रिय मंत्र आहे. आजच्या ब्लॉगमध्ये आपण या पवित्र मंत्राचे महत्व, फायदे आणि पठणाची योग्य पद्धत जाणून घेणार आहोत.
श्री गणपती अथर्वशीर्षाचे परिचय
अथर्वशीर्ष म्हणजे काय?
श्री गणपती अथर्वशीर्ष हे एक वेदकालीन मंत्र आहे, ज्यामध्ये भगवान गणेशाच्या स्तुतीचे श्लोक आहेत. हे अथर्ववेदाचा एक भाग मानले जाते आणि त्याचे पठण केल्याने भक्तांना अनेक प्रकारच्या लाभांचा अनुभव येतो.
गणपती उपासनेतील महत्व
गणपतीच्या उपासनेत अथर्वशीर्षाचे स्थान अत्यंत महत्वाचे आहे. हे मंत्र गणेशाच्या भक्तांना संकटांमधून मार्ग काढण्यासाठी आणि त्यांच्या जीवनातील अडचणी सोडवण्यासाठी एक प्रभावी साधन आहे.
श्री गणपती अथर्वशीर्ष
ध्यानमंत्र : वक्रतुंड महाकाय सूर्यकोटि समप्रभ: ।
निर्विघ्नं कुरू मे देव सर्वकार्येषु सर्वदा ॥
शांती मंत्र :
ॐ भद्रं कर्णेभि: श्रृणुयाम देवा: भद्रं पश्येमाक्षभिर्यजत्रा: ।
स्थिरै: अंगै: तुष्टुवांस: तनूभि: व्यशेम देवहितं यदायु: ॥
ॐ स्वस्तिन इन्द्रो वृद्धश्रवा:, स्वस्तिन: पूषा: विश्वेवेदा: ।
स्वस्तिनस्तार्क्ष्यो: अरिष्टनेमि: स्वस्तिनो बृहस्पतिर्दधातु ॥
ॐ शान्ति: शान्ति: शान्ति : ॥
मूल मंत्र :
ॐ नमस्ते गणपतये । त्वमेव प्रत्यक्षं तत्त्वमसि ।
त्वमेव केवलं कर्तासि । त्वमेव केवलं धर्तासि ।
त्वमेव केवलं हर्तासि । त्वमेव सर्वंखल्विदं ब्रह्मासि ।
त्वं साक्षादात्मासिनित्यं ॥1॥
ऋतंवच्मि । सत्यंवच्मि ॥2॥
अव त्वं माम् । अव वक्तारम् । अव श्रोतारम् ।
अव दातारम् ।अव धातारम् ।
अवानूचा नमवशिष्यम् । अव पश्चात्तात् ।
अव पुरस्तात् । अवोत्तरात्तात् । अव दक्षिणात्तात् ।
अव चोर्ध्वात्तात् । अवाधरात्तात् ।
सर्वतोमां पाहि पाहि समंतात्॥3॥
त्वं वाङ्मयस्त्वं चिन्मयः । त्वमानंदमयस्त्वं ब्रह्ममयः ।
त्वं सच्चिदानंदा द्वितीयोऽसि । त्वं प्रत्यक्षं ब्रह्मासि ।
त्वं ज्ञानमयो विज्ञानमयोऽसि ॥4॥
सर्व जगदिदं त्वत्तोजायते । सर्वंजगदिदं त्वत्तस्तिष्ठति ।
सर्वंजगदिदं त्वयिलयमेष्यति । सर्वं जगदिदं त्वयि प्रत्येति ।
त्वं भूमिरापो ऽ नलो ऽ निलोनभः । त्वं चत्वारि वाक्पदानि ॥5॥
त्वं गुणत्रयातीतः । त्वं देहत्रयातीतः ।
त्वं कालत्रयातीतः । त्वं मूलाधारस्थितो ऽ सि नित्यं ।
त्वं शक्तित्रयात्मकः । त्वां योगिनोध्यायन्तिनित्यम् ।
त्वंब्रह्मा त्वंविष्णु स्त्वंरुद्र स्त्वमिंद्र
स्तवमग्नि स्तंववायुस्त्वंसूर्यस्त्वं चंद्रमास्त्वं ब्रह्मभूर्भुव: स्वरोम् ॥6॥
गणादिं पूर्वमुच्चार्य वर्णादिं तदनंतरम् । अनुस्वार: परतरः ।
अर्धेन्दुलसितं । तारेणं ऋद्धं । एतत्तव मनुस्वरुपम् ।
गकारः पूर्वरूपम् । अकारो मध्यमरूपम् ।
अनुस्वारश्चांत्यरूपम् । बिंदुरुत्तरूपम् ।
नादः संधानम् । संहिता संधिः । सैषा गणेशविद्या।
गणक: ऋषिः । निचृद गायत्रीच्छंद: ।
गणपतिर्देवता । ॐ गं गणपतये नमः ॥7॥
ॐ एकदंताय विद्महे वक्रतुण्डाय धीमहि ।
तन्नो दंतिः प्रचोदयात्॥8॥
एकदंतं चतुर्हस्तं पाशमंकुश धारिणम् ।
रदं च वरदं हस्तैर्बिभ्राणं मूषकध्वजम ।
रक्तं लंबोदरं शूर्पकर्णकं रक्तवाससम् ।
रक्त गंधानुलिप्तांगं रक्तपुष्पैः सुपूजितम् ।
भक्तानुकंपिनं देवं जगत्कारणमच्युतम् ।
आविर्भूतं च सृष्टयादौ प्रकृतैः पुरुषात्परम् ।
एवं ध्यायति यो नित्यं स योगी योगिनां वरः ॥9॥
नमो व्रातपतये। नमो गणपतये।
नमः प्रमथपतये। नमस्ते अस्तु लंबोदराय
एकदंताय विघ्ननाशिने शिवसुताय
श्री वरदमूर्तये नमो नमः॥10॥
फलश्रुती :
एतदथर्वशीर्षयोऽधीते। स ब्रह्मभूयायकल्पते।
स सर्वत: सुखमेधते। स सर्वविघ्नैर्नबाध्यते।
स पंचमहापापात्प्रमुच्यते। सायमधीयानो
दिवसकृतं पापं नाशयति। प्रातरधीयानो रात्रिकृतं पापं नाशयति।
सायंप्रातः प्रयुंजानो अपापो भवति। सर्वत्राधीयानो ऽ पविघ्नोभवति।
धर्मार्थकाममोक्षं च विन्दति। इदमथर्वशीर्षशिष्याय न देयम्।
यो यदि मोहाद्दास्यति। स पापीयान् भवति।
सहस्त्रावर्तनात्। यं यं काममधीते।
तं तं तमनेन साधयेत्॥11॥
अनेन गणपतिमभिषिंचति। स वाग्मी भवति।
चतुर्थ्यामनश्रन् जपति। स विद्यावान् भवति।
इत्यथर्वणवाक्यम्। ब्रह्माद्यावरणं विद्यात्।
न बिभेति कदाचनेति॥12॥
यो दुर्वांकुरैर्यजति। स वैश्रवणोपमो भवति।
यो लाजेर्यजति। स यशोवान्भवति।
स मेधावान्भवति। यो मोदक सहस्त्रेण यजति।
स वांछित फलमवाप्नोति। यः साज्यसमिद्भिर्यजति स सर्वं लभते।
स सर्वं लभते॥13॥
अष्टौब्राह्मणान् सम्यग्ग्राहयित्वा सूर्यवर्चस्वी भवति।
सूर्यग्रहे महानद्यां प्रतिमासंनिधौ वा जप्त्वा सिद्धमंत्रो भवति।
महाविघ्नात्प्रमुच्यते। महादोषात्प्रमुच्यते। महापापात्प्रमुच्यते।
स सर्वं विद्भवति स सर्व विद्भवति। य: एवं वेद इत्युपनिषत् ॥14॥
शांती मंत्र :
ॐ भद्रं कर्णेभि: श्रृणुयाम देवा: भद्रं पश्येमाक्षभिर्यजत्रा: ।
स्थिरै: अंगै: तुष्टुवांस: तनूभि: व्यशे देवहितं यदायु: ॥
ॐ स्वस्ति न इन्द्रो वृद्धश्रवा:, स्वस्ति न: पूषा: विश्ववेदा: ।
स्वस्ति न स्तार्क्ष्यो: अरिष्टनेमि: स्वस्ति नो बृहस्पतिर्दधातु ॥
ॐ सहनाववतु। सहनौ भुनक्तु। सहवीर्यं करवावहै।
तेजस्विना वधीतमस्तु। मा विद्विषावहै॥
ॐ शान्ति: शान्ति: शान्ति : ॥
अथर्वशीर्षाची रचना आणि स्वरूप
श्लोकांची संख्या आणि वर्णन
श्री गणपती अथर्वशीर्षात १२ श्लोक आहेत. प्रत्येक श्लोक भगवान गणेशाच्या विविध रूपांचे वर्णन करतो आणि त्यांच्या शक्तीचे महत्व अधोरेखित करतो.
श्लोक क्रमांक | वर्णन |
---|---|
१ | गणेशाचे आद्य रूप |
२ | गणेशाचे चार रूप |
३ | गणेशाचे शक्ती स्वरूप |
… | … |
१२ | अंतिम प्रार्थना |
गणेशाची विविध रूपे
अथर्वशीर्षात गणेशाच्या अनेक रूपांचे वर्णन आहे, ज्यात त्यांचे गजमुख, एकदंत, विकट आणि लंबोदर रूप विशेष महत्वाचे आहेत.
अथर्वशीर्षाचा अर्थ आणि भाषांतर
श्लोकांचा शब्दशः अर्थ
प्रत्येक श्लोकाचा शब्दशः अर्थ समजून घेतल्याने मंत्राचे महत्व अधिक चांगल्या प्रकारे कळते. उदा:
- श्लोक १: “ॐ नमस्ते गणपतये” – हे भगवान गणेशाला वंदन आहे.
- श्लोक २: “त्वमेव प्रत्यक्षं तत्त्वमसि” – तूच प्रत्यक्ष तत्त्व आहेस.
तात्त्विक आणि आध्यात्मिक अर्थ
श्री गणपती अथर्वशीर्षाचे श्लोक केवळ शब्द नसून त्यामध्ये गूढार्थ आहे. उदा:
- श्लोक १: या श्लोकात भगवान गणेशाला वंदन करून त्याच्या सर्वव्यापकतेचे गुणगान केले आहे.
- श्लोक २: या श्लोकात गणेशाला सर्व ज्ञानाचा अधिपति म्हणून ओळखले आहे.
पठणाचे फायदे आणि महत्त्व
मानसिक शांती
श्री गणपती अथर्वशीर्षाचे नियमित पठण केल्याने मानसिक शांती मिळते. यामुळे मनातील ताणतणाव कमी होतो आणि एकाग्रता वाढते.
अडचणी आणि संकटातून मुक्ती
या मंत्राचे पठण केल्याने जीवनातील अडचणी आणि संकटे दूर होतात. भगवान गणेशाच्या कृपेने भक्तांना जीवनात सुख, समृद्धी आणि यश प्राप्त होते.
भक्तीचा विकास
अथर्वशीर्ष पठणाने भक्तीची भावना वाढते. हे मंत्र भक्तांना आध्यात्मिक उन्नती आणि आत्मसाक्षात्काराच्या मार्गावर नेतात.
पठणाची योग्य पद्धत
कधी आणि कुठे पठण करावे
- योग्य वेळ: सकाळी आणि संध्याकाळी हा मंत्र पठण करणे सर्वात प्रभावी मानले जाते.
- योग्य स्थान: शांत आणि पवित्र स्थानी, गणेश मूर्ती किंवा चित्रासमोर बसून पठण करावे.
विधी आणि नियम
- शुद्धता: स्नान करून शुद्ध वस्त्रे परिधान करावी.
- ध्यान: पठणाच्या आधी भगवान गणेशाचे ध्यान करावे.
- माळ: रुद्राक्ष माळेचा वापर करून पठण करणे अधिक फलदायी मानले जाते.
ध्यान आणि एकाग्रता
पठण करताना ध्यान आणि एकाग्रता खूप महत्वाची आहे. त्यामुळे मन शांत होते आणि मंत्राचा अधिक लाभ होतो.
गणपतीच्या उपासनेतील अथर्वशीर्षाचे स्थान
धार्मिक उत्सव आणि कार्यक्रम
गणेशोत्सवात अथर्वशीर्षाचे पठण विशेष महत्वाचे आहे. या काळात भक्तगण गणपतीच्या मूर्तीसमोर अथर्वशीर्षाचे पठण करतात.
दैनंदिन पूजा
दैनंदिन उपासनेत अथर्वशीर्षाचे पठण केल्याने भक्तांना नियमित लाभ मिळतो आणि त्यांचे जीवन अधिक समृद्ध होते.
अनुभव आणि कथा
भक्तांचे अनुभव
अनेक भक्तांनी श्री गणपती अथर्वशीर्षाचे पठण केल्याने त्यांच्या जीवनातील सकारात्मक बदलांचा अनुभव घेतला आहे. त्यांच्या कथा वाचकांना प्रेरणा देतात.
पुराणातील कथा
गणेशाशी संबंधित अनेक पुराणातील कथा अथर्वशीर्षाच्या महत्वाचे प्रमाण आहेत. या कथा भक्तांना आध्यात्मिक मार्गदर्शन देतात.
अथर्वशीर्षाचे संपूर्ण सार
श्री गणपती अथर्वशीर्ष हा एक अत्यंत प्रभावी मंत्र आहे, जो जीवनातील अनेक समस्यांचे निराकरण करतो. याच्या नियमित पठणाने भक्तांना मानसिक शांती, अडचणींमधून मुक्ती आणि भक्तीचा विकास होतो.
निष्कर्ष
वाचकांना प्रेरणा
अथर्वशीर्षाचे पठण सुरू करण्याचे प्रोत्साहन देऊन, आपण आपल्या जीवनात सकारात्मक बदल घडवू शकतो. भगवान गणेशाच्या कृपेने आपले जीवन सुखी, समृद्ध आणि शांतीपूर्ण होईल.
संदर्भ आणि अतिरिक्त वाचन
पुस्तकें आणि लेख
- “श्री गणपती अथर्वशीर्ष: एक अध्ययन”
- “गणेशोपासना: तत्व आणि महत्व”
श्री गणपती अथर्वशीर्षाच्या प्रभावी मंत्राच्या नियमित पठणाने आपण आपल्या जीवनात शांती, समृद्धी आणि सुख मिळवू शकतो. चला, गणपती बाप्पाच्या चरणी श्रद्धा ठेवून हा मंत्र पठण करण्याची सवय लावूया. वाचकांनो, आपले अनुभव आणि प्रतिक्रिया शेअर करायला विसरू नका! धन्यवाद.
God bless.
Har Har Mahadev
Ap ne ganpati arthvasna ka path adhura likha h