Shri Dasavatara Stotra/श्री दसावतार स्तोत्र हे भगवान विष्णूच्या १० प्रमुख अवतारांचे वर्णन करणारे पवित्र स्तोत्र आहे. या स्तोत्रात प्रत्येक अवताराची महिमा गाइली गेली आहे, ज्यामुळे भक्तांना विष्णूची कृपा प्राप्त होते. हे स्तोत्र संत जयदेव यांनी रचले असून, विष्णूभक्तांसाठी ते अत्यंत महत्त्वपूर्ण आहे. या स्तोत्राच्या पठणाने भक्तांना शांती, स्थैर्य आणि आध्यात्मिक उन्नतीचा अनुभव येतो. श्री दशावतार स्तोत्र हे धर्म आणि संस्कृतीचे एक महत्त्वाचे अंग आहे, जे आपल्याला विष्णूच्या विविध रूपांची ओळख करून देतो.
प्रलय पयोधि-जले धृतवान् असि वेदम्
विहित वहित्र-चरित्रम् अखेदम्
केशव धृत-मीन-शरीर, जय जगदीश हरे
क्षितिर् इह विपुलतरे तिष्ठति तव पृष्ठे
धरणि- धारण-किण चक्र-गरिष्ठे
केशव धृत-कूर्म-शरीर जय जगदीश हरे
वसति दशन शिखरे धरणी तव लग्ना
शशिनि कलंक कलेव निमग्ना
केशव धृत शूकर रूप जय जगदीश हरे
तव कर-कमल-वरे नखम् अद्भुत शृंगम्
दलित-हिरण्यकशिपु-तनु-भृंगम्
केशव धृत-नरहरि रूप जय जगदीश हरे
छलयसि विक्रमणे बलिम् अद्भुत-वामन
पद-नख-नीर-जनित-जन-पावन
केशव धृत-वामन रूप जय जगदीश हरे
क्षत्रिय-रुधिर-मये जगद् -अपगत-पापम्
स्नपयसि पयसि शमित-भव-तापम्
केशव धृत-भृगुपति रूप जय जगदीश हरे
वितरसि दिक्षु रणे दिक्-पति-कमनीयम्
दश-मुख-मौलि-बलिम् रमणीयम्
केशव धृत-राम-शरीर जय जगदीश हरे
वहसि वपुशि विसदे वसनम् जलदाभम्
हल-हति-भीति-मिलित-यमुनाभम्
केशव धृत-हलधर रूप जय जगदीश हरे
नंदसि यज्ञ- विधेर् अहः श्रुति जातम्
सदय-हृदय-दर्शित-पशु-घातम्
केशव धृत-बुद्ध-शरीर जय जगदीश हरे
म्लेच्छ-निवह-निधने कलयसि करवालम्
धूमकेतुम् इव किम् अपि करालम्
केशव धृत-कल्कि-शरीर जय जगदीश हरे
श्री-जयदेव-कवेर् इदम् उदितम् उदारम्
शृणु सुख-दम् शुभ-दम् भव-सारम्
केशव धृत-दश-विध-रूप जय जगदीश हरे
वेदान् उद्धरते जगंति वहते भू-गोलम् उद्बिभ्रते
दैत्यम् दारयते बलिम् छलयते क्षत्र-क्षयम् कुर्वते
पौलस्त्यम् जयते हलम् कलयते कारुण्यम् आतन्वते
म्लेच्छान् मूर्छयते दशाकृति-कृते कृष्णाय तुभ्यम् नमः
– श्री जयदेव गोस्वामी
Shri Dasavatara Stotra श्री दशावतार स्तोत्र: एक आध्यात्मिक प्रवास
श्री दशावतार स्तोत्र हे एक पवित्र स्तोत्र आहे, ज्यामध्ये भगवान विष्णूच्या १० प्रमुख अवतारांचे वर्णन केलेले आहे. हे स्तोत्र धार्मिक आणि आध्यात्मिक दृष्टिकोनातून खूपच महत्त्वाचे मानले जाते. विष्णूभक्तांसाठी, या स्तोत्राचा पाठ म्हणजे परमेश्वराच्या विविध रूपांची पूजा आणि त्यांची महिमा ओळखण्याचा एक मार्ग आहे. चला, या स्तोत्राचा सखोल अभ्यास करूया.
दशावतारांची ओळख
भगवान विष्णूचे दहा अवतार म्हणजेच दशावतार, धर्म आणि सृष्टीचे रक्षण करण्यासाठी प्रकट झालेले आहेत. हे अवतार खालीलप्रमाणे आहेत:
| अवताराचे नाव | अवताराचे वर्णन |
|---|---|
| मत्स्य अवतार | माश्याचे रूप |
| कूर्म अवतार | कासवाचे रूप |
| वराह अवतार | रानडुकराचे रूप |
| नरसिंह अवतार | सिंह-मानवाचे रूप |
| वामन अवतार | बुटक्या ब्राह्मणाचे रूप |
| परशुराम अवतार | परशु धारण करणारे |
| राम अवतार | अयोध्येचा राजा राम |
| कृष्ण अवतार | गोकुळातील बालकृष्ण |
| बुद्ध अवतार | सिद्धार्थ गौतम, जो बुद्ध बनला |
| कल्की अवतार | आगामी अवतार, जो काळाच्या शेवटी येणार आहे |
श्री दशावतार स्तोत्राचे लेखक – Shri Dasavatara Stotra
Shri Dasavatara Stotra हे स्तोत्र संत जयदेव यांनी रचले आहे, जे १२व्या शतकातील एक महान कवी आणि भक्त होते. जयदेव यांचा जीवनचरित्र आणि त्यांच्या रचनेची विशेषता यामुळे हे स्तोत्र खूप लोकप्रिय झाले आहे. त्यांच्या रचनेत देवाच्या रूपांमध्ये निखळ भक्ती आणि त्यांची महिमा उलगडलेली आहे.
श्री दशावतार स्तोत्राचे पठण
श्री दशावतार स्तोत्राचे नियमित पठण केल्याने भक्तांना मानसिक शांती, स्थैर्य, आणि आत्मविकासाचा अनुभव येतो. हे पठण करण्यासाठी विशिष्ट पद्धतींचे पालन केले जाते. दैनंदिन उपासनेचा भाग म्हणून, हे स्तोत्र एकदा तरी म्हणणे शुभ मानले जाते.
Shri Dasavatara Stotra दशावतारांचा अध्यात्मिक अर्थ
भगवान विष्णूचे दशावतार, केवळ अवतार नसून प्रत्येकाचा गूढार्थ आहे. प्रत्येक अवताराने मानवजातीला एक विशिष्ट संदेश दिला आहे, जसे की दुष्टांचा नाश, धर्माचे रक्षण, आणि सत्याचा विजय. उदाहरणार्थ, राम अवतारात धर्माचे आदर्श पालन, तर कृष्ण अवतारात जीवनाचे सार, भगवद्गीतेच्या रूपाने दिले आहे.
Shri Dasavatara Stotra श्री दशावतार स्तोत्राच्या उपासनेचे फायदे
श्री दशावतार स्तोत्राचे नियमित पठण केल्याने खालील फायदे मिळतात:
- मानसिक शांती: यामुळे मनःशांती प्राप्त होते.
- आध्यात्मिक उन्नती: आध्यात्मिक प्रगतीसाठी हे स्तोत्र खूप प्रभावी आहे.
- सर्वांगीण विकास: मानवी जीवनाच्या विविध पैलूंमध्ये प्रगती साधली जाते.
श्री दशावतार स्तोत्राचे संदर्भ
हे स्तोत्र प्राचीन शास्त्र आणि पुराणांमधील विविध संदर्भांवर आधारित आहे. भागवत पुराण आणि विष्णू पुराण यामध्ये दशावताराचे सविस्तर वर्णन आहे. आजच्या आधुनिक काळातही, या स्तोत्राचे महत्त्व कमी झालेले नाही.
निष्कर्ष
श्री दशावतार स्तोत्र हे विष्णूभक्तांसाठी एक महत्त्वपूर्ण स्तोत्र आहे, जे आध्यात्मिक उन्नतीसाठी आणि दैनंदिन जीवनातील समस्यांवर उपाय शोधण्यासाठी उपयोगी ठरते. या स्तोत्राचे नियमित पठण केल्याने जीवनात शांती, समाधान, आणि विकास साधता येतो. हे स्तोत्र आपल्याला भगवान विष्णूच्या विविध अवतारांच्या महिमेची ओळख करून देतो आणि आपल्याला त्यांच्याकडून प्रेरणा घेण्यास मदत करतो.